Αυτή τη σελίδα την έφτιαξα προκειμένου να βοηθήσω όποιον ταλαιπωρείται με τον equation editor ή το mathtype. Εάν χρειάζεστε επαγγελματικό, ελεύθερο και δωρεάν τρόπο να γράψετε Ελληνικά ή ξενόγλωσσα κείμενα μαθηματικών (και όχι μόνο), μάλλον χρειάζεστε το LaTeX. Μέσα σε λίγα λεπτά μπορείτε να κατεβάσετε μια από τις δημοφιλείς διανομές του TeX και να εγκαταστήσετε στον υπολογιστή σας ένα ισχυρό σύστημα στοιχειοθεσίας.

Πώς το εγκαθιστώ;

• Η απόλυτη πηγή για το LaTeX είναι το TeX Users Group. Εάν χρησιμοποιείτε windows, μπορείτε να κατεβάσετε το TeX Live. Επιλέξτε downloading over the net και ακολουθήστε τις οδηγίες στη σελίδα. Εναλλακτικά, μπορείτε να εγκαταστήσετε το MiKTeX (διατίθεται μόνο για windows).
• Εάν βρίσκεστε σε περιβάλλον Linux προτείνω να χρησιμοποιήσετε τη λύση που προτείνει η διανομή του λειτουργικού σας συστήματος. Ειδικά εάν χρησιμοποιείτε το Ubuntu αρκεί στο terminal να δώσετε την εντολή sudo apt-get install texlive-full και σε λίγα λεπτά θα έχετε μια πλήρη εγκατάσταση του texlive.
• Για Mac υπάρχει το MacTeX.

Σε κάθε περίπτωση θα καταλήξετε με LaTeX εγκατεστημένο στον υπολογιστή σας. Βρείτε στο μενού σας το πρόγραμμα TeXworks. Αυτό θα είναι στο εξής το γραφικό περιβάλλον που θα χρησιμοποιείτε για να γράφετε και να βλέπετε τα κείμενά σας. Είναι πολύ ελαφρύ πρόγραμμα, είναι ενσωματωμένο στο TeXLive και το MiKTeX, υποστηρίζει utf 8 encoding και XeTeX.

Προαιρετικά μπορείτε να εγκαταστήσετε και λεξικά για την αυτόματη διόρθωση σε όποιες γλώσσες επιθυμείτε. Δείτε αναλυτικά οδηγίες.

Το εγκατέστησα. Τώρα τι γίνεται;

Το LaTeX δεν είναι πρόγραμμα wysiwyg αλλά μας δίνει απεριόριστες δυνατότητες και είναι "δωρεάν". Το LaTeX (και το TeX βέβαια) θυμίζει αρκετά γλώσσα προγραμματισμού. Γράφουμε το κείμενό μας στο Texworks σε ένα αρχείο με κατάληξη .tex, όπως σε κάθε γλώσσα γράφουμε τον κώδικα. (what you see)

Στη συνέχεια το μετατρέπουμε (compile) σε ένα αρχείο portable document format (.pdf) από όπου και μπορούμε να δούμε πώς θα φαίνεται το αρχείο μας (what you get).

Ας δούμε αυτή τη διαδικασία με ένα απλό παράδειγμα. Ανοίξτε το TeXworks και πληκτρολογήστε τα παρακάτω:

\documentclass[12pt,a4paper]{article}

\begin{document} 

Hello world 

\end{document}

Σώζετε το αρχείο με όνομα πχ hello.tex και στη συνέχεια από τη γραμμή εργαλείων του TeXworks επιλέξτε XeLaTeX. Κάντε compile πατώντας το πράσινο κουμπί (typeset). Αυτό ήταν! Μόλις δημιουργήσατε το πρώτο σας κείμενο. Στο αριστερό μέρος της οθόνης είναι το αρχείο του κώδικα (.tex) και στο δεξί μέρος είναι το αποτέλεσμα (.pdf). Πηγαίνετε στο φάκελο όπου έχετε σώσει το hello.tex και παρατηρήστε ότι πλην του .tex αρχείου, υπάρχουν πλέον και άλλα. Προς το παρόν σας απασχολεί μόνο το hello.tex το οποίο είναι ο κώδικας και το hello.pdf το οποίο είναι το τελικό σας κείμενο, το οποιό μπορείτε να τυπώσετε ή να διανέμετε ηλεκτρονικά.

Tips: 1. Για να μην αλλάζετε κάθε φορά την επιλογή του TeXworks σε XeLaTeX, μπορείτε να τη δηλώσετε ως προεπιλογή από το μενού του TeXworks: Edit -> Preferences -> Typesetting -> Default -> XeLaTeX.

2. Μην τρομάξετε επειδή είδατε κώδικα. Οι εντολές αυτές είναι δεδομένες σε κάθε αρχείο LaTeX. Είναι πάντα ίδιες και -όπως θα φανεί παρακάτω- θα έχετε ένα αρχείο σαν οδηγό, που θα περιέχει τις εντολές και στη συνέχεια θα γράφετε μόνο το κείμενό σας.

Με τα Ελληνικά τι κάνουμε;

Προκειμένου να μπορέσουμε να γράψουμε ελληνικά θα πρέπει να προσθέσουμε κάποιες εντολές στον πρόλογο του κειμένου μας. Δοκιμάστε να τρέξετε το παρακάτω κείμενο.

\documentclass[12pt,a4paper]{article}

\usepackage{xltxtra} 

\usepackage{xgreek} 

\setmainfont[Mapping=tex-text]{GFS Didot} 

\begin{document} 

Χαίρε κόσμε 

\end{document}

Αντί για τη γραμματοσειρά GFS Didot θα μπορούσατε να ορίσετε οποιαδήποτε άλλη γραμματοσειρά έχετε εγκατεστημένη στον υπολογιστή σας.

Με τα μαθηματικά τι κάνουμε;

Εδώ αρχίζει η πραγματική δύναμη του TeX. Όποιο μαθηματικό συμβολισμό μπορεί να έχετε φανταστεί, στην πράξη μπορείτε να τον χρησιμοποιήσετε στο TeX.

Προσπαθήστε να κατανοήσετε το παρακάτω παράδειγμα. Τρέξτε το για να δείτε το αποτέλεσμα.

\documentclass[11pt,a4paper]{article}

\usepackage{xltxtra}

\usepackage{xgreek}

\setmainfont[Mapping=tex-text]{GFS Didot}

\usepackage{amsfonts}

\begin{document}

Όταν θέλουμε να γράψουμε μαθηματικές σχέσεις πρέπει να τις βάλω ανάμεσα σε δολάρια. Ο αριθμός $\sqrt[12]{2}$ παίζει σημαντικό ρόλο στη μουσική.

Μπορώ εύκολα να βάζω δείκτες και εκθέτες $x^y_z$. Παιχνιδάκι είναι και τα κλάσματα είτε έτσι $1/2^2$ είτε είτε έτσι $\frac{1}{2^2}$

Στα προηγούμενα οι σχέσεις μου είναι μέρος του κειμένου. Πολλές φορές όμως θέλω να βρίσκονται στο κέντρο σε ξεχωριστή γραμμή.

$$\lim_{n\to\infty}{a_{k_n}}$$

Τότε τα μαθηματικά πρέπει να μπαίνουν ανάμεσα σε δύο ζεύγη δολαρίων.

Η συνάρτηση $f:\mathbb{R}\rightarrow\mathbb{N}$ με $f(x)=[|x|+1]!$

\end{document}

Πώς θα θυμάμαι όλες αυτές τις εντολές;

Δεν υπάρχει λόγος να θυμάστε πολλά πράγματα. Ούτε εγώ θυμάμαι πολλές εντολές. Χρησιμοποιώντας το LaTeX, μαθαίνεις χωρίς να το καταλαβαίνεις. Υπάρχει και η δυνατότητα στον πρόλογο να ορίσεις μια εντολή με κάποιο όνομα που μπορείς εύκολα να θυμάσαι πχ πληκτρολογώ \ann όταν θέλω να τοποθετήσω το διπλό βέλος (ισοδύναμεί) αντί να γράφω ολόκληρη την εντολή. Αυτό το έκανα με προσθέτοντας στον πρόλογο μου την εντολή: \newcommand{\ann}{\Leftrightarrow} Παρόμοια έχω ορίσει όλα τα Ελληνικά γράμματα να είναι \gra \grb κλπ και (για τα κεφαλαία \grA \grB κλπ).

Μπορείτε να χρησιμοποιείτε σαν template το αρχείο alkmini.tex

Μπορώ όμως να σας πω με βεβαιότητα ότι τα αρχεία τεκμηρίωσης που συνοδεύουν κάθε πακέτο του LaTeX είναι κατατοπιστικά, είναι δωρεάν και δείχνουν με παραδείγματα όλες τις λειτουργίες. Συμβουλευτείτε οπωσδήποτε το Not So Short Introduction to LaTeX2ε. Είναι εξαιρετικό! Το βρίσκετε στην εγκατάστασή σας συνήθως στο doc\guides\lshort-english ή γράφετε το όνομά του στο Google.

Μερικά links

Εάν έχετε όρεξη για μια βόλτα παραπάνω, σας αφήνω μια σειρά από σχετικές διευθύνσεις.

• Η προσωπική σελίδα του Donald E. Knuth (ο δημιουργός του TeX)
• Η προσωπική σελίδα του Leslie Lamport (ο δημιουργός του La(mport)TeX)
• Ο Σύλλογος Ελλήνων Φίλων του TeX
• The Comprehensive TeX Archive Network
• http://www.mechpedia.gr/wiki/LaTeX Eδώ θα βρείτε χρήσιμες πληροφορίες γραμμένες στα Ελληνικά. Οι πληροφορίες ανανεώνονται συνεχώς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το unicode-math.

Υπάρχουν και κάποια προγράμματα που λειτουργούν παρόμοια με το TeXworks, συνεργάζονται με το TeXLive και το MiKTeX και παρέχουν και κάποιες επιπλέον δυνατότητες με βασικότερα κάποια κουμπάκια που εμφανίζουν τις εντολές του LaTeX. Μπορεί να βοηθήσουν αρκετά τον αρχάριο.

1. Το Texmaker είναι λογισμικό ανοικτού κώδικα. Mπορείτε να το εμπλουτίσετε με λεξικά για τη διόρθωση σε πολλές γλώσσες και διανέμεται σε εκδόσεις για τα περισσότερα λειτουργικά συστήματα. Έχει και κουμπάκια με τις περισσότερες συχνά χρησιμοποιούμενες εντολές του LaTeX.
2. Το TexnicCenter επίσης opensource, αλλά μόνο για windows.
3. Το WinEdt ήταν για πολύ καιρό το αγαπημένο μου πρόγραμμα. Δυστυχώς έμεινε πίσω λόγω της έλλειψης υποστήριξης utf8. Τώρα πλέον έχει αρχίσει να υποστηρίζει utf8. Κυκλοφόρησε νέα έκδοση που υποστηρίζει utf8 όμως μου ζητάει να το ξαναπληρώσω παρόλο που έχω ήδη άδεια από τις παλιές εκδόσεις. Έτσι σταμάτησα να το χρησιμοποιώ. Διατίθεται μόνο για windows και είναι κλειστού κώδικα.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο πραγματικά ελεύθερο λογισμικό για να βλέπετε τα αρχεία pdf.

Για τέλος

Ελπίζω αυτά που έγραψα να αποτελέσουν κίνητρο για να ασχοληθούν και άλλοι με το LaTeX. Θα ήθελα πάρα πολύ να δεχόμουν παρατηρήσεις και σχόλια με στόχο τη βελτίωση της προσπάθειάς μου αυτής. Συνεπώς, εάν έχετε κάποιο τρόπο να με βοηθήσετε στο να εξελίξουμε τη σελίδα αυτή σε ένα χρήσιμο εργαλείο ή ακόμη και αν σας άρεσε αυτή η σελίδα και θέλετε να μου το πείτε, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου.